Inleiding
Doelstellingen van het MPG
Sinds 2013 wordt jaarlijks een MPG door het college vastgesteld. De volgende doelstellingen liggen ten grondslag aan het MPG 2018:
- Weergeven van de stand van zaken in de stedelijke programmering op grond van de vastgestelde beleidsdoelstellingen;
- Signaleren van knelpunten en risico’s in de stedelijke programmering en de noodzaak tot bijstelling/herzien van de programmering of beleidsdoelstellingen;
- Het informeren over de financiële stand van zaken en risico's van de gemeentelijke grond- exploitaties en de gemeentelijke financiële belangen in het faciliterend grondbeleid;
- Het presenteren van een totaalbeeld, waarbij aangegeven wordt op welke onderdelen bijgestuurd moet worden.
Status van het MPG
Met het MPG wordt de informatievoorziening op het gebied van programmering en financiën aangereikt waardoor de gemeenteraad zijn controlerende taak kan invullen. De informatie in het MPG geeft de stand van zaken weer in deze programmering en financiën. Tevens worden ontwikkelingen en risico’s gesignaleerd. Dit kan het bestuur gebruiken in de afweging en besluitvorming over individuele projectdossiers, de besluitvorming over planning en control- producten (bijv. Begroting en Jaarrekening) en beleidsproducten.
Op grond van het MPG en daarin geformuleerde conclusies kan het college nadere opdrachten aan de ambtelijke organisatie meegeven of op specifieke onderdelen aangeven dat bijsturing benodigd is. Dit kan leiden tot nieuwe of aangepaste plannen en beleidsnota’s die afzonderlijk ter besluitvorming worden aangeboden. Die vormen vervolgens de nieuwe kaders voor de dagelijkse werkzaamheden.
Context MPG
Marktomstandigheden algemeen
De economische groei zet door. Het Centraal Planbureau verwacht (CPB Policy Brief 2017/13) dat in 2018 de Nederlandse economie, net als in het voorgaande jaar, met meer dan 3% zal groeien. Dergelijke groeipercentages hebben zich sinds 2007 niet meer voorgedaan. Door de aanhoudend hoge groei is volgend jaar sprake van hoogconjunctuur. De economische groei is breed gedragen. Bedrijfsinvesteringen, de consumptie door huishoudens, investeringen in woningen en uitvoer dragen alle bij aan de groei van de economie.
De werkgelegenheid zal in 2018 naar verwachting verder groeien. Hierdoor daalt het werkloosheidscijfer verder naar 3,9% het laagste niveau in tien jaar.
Om de lange rente op een laag niveau te houden koopt de Europese Centrale Bank (ECB) grote schaal obligaties op. Dit aankoopprogramma heeft de ECB tot september 2018 verlengt. Het is onzeker wat de Bank hierna gaat doen en wat de gevolgen zijn voor de hoogte van de rente.
Leegstand
Als gebouwen langere tijd leegstaan, wordt dit als een probleem gezien. Panden verwaarlozen maar ook voor de omgeving is het meestal niet prettig als gebouwen niet meer in gebruik zijn. Bovendien zijn er ook gebruikers of functies waarvoor de lege gebouwen juist heel geschikt zijn. Door economische, maatschappelijke en demografische trends als thuiswerken, flexibilisering van werkplekken en de afname van het aantal kantoormedewerkers is de verwachting dat de vraag naar onder andere kantoorruimte de komende jaren verder zal afnemen. Ook leiden veranderingen in het consumentengedrag en bijvoorbeeld het toenemende marktaandeel van webwinkels tot een verwachte afname van het aantal retailmeters. Daarnaast komt er een opgave als het gaat om vrijkomend agrarisch-, maatschappelijk- en religieus vastgoed. Dus niet alleen de huidige leegstand vraagt aandacht, maar ook de verwachtte veranderingen, ruimtegebruik en wensen en eisen van toekomstige gebruikers vraagt om een pro-actieve houding als het gaat om leegstaand en leegkomend vastgoed. In dit verband kan nog genoemd worden de verplichting van het Label C voor kantoorgebouwen in 2023 en wat de effecten daarvan zullen zijn op ‘kansrijk’ dan wel ‘kansloos’ vastgoed.
Al deze redenen waren voor de Gemeente Breda aanleiding om een Plan van Aanpak Leegstand en Transformatie op te stellen. Dit is in 2017 vastgesteld. De doelstelling is om onder andere te werken naar een situatie waar alleen nog sprake is van frictieleegstand. Dit is de leegstand die acceptabel is voor de doorstroming in een gezonde vastgoedmarkt.
Ladder voor duurzame verstedelijking
Per 1 juli 2017 geldt de nieuwe versie van de Ladder Duurzame Verstedelijking. De Ladder is aangepast en vereenvoudigd om zodoende de knelpunten die eerder zijn gesignaleerd op te lossen. De wijzigingen betreffen onder andere het loslaten van de afzonderlijke tredes, het begrip behoefte en de uitgebreide laddermotivering wordt beperkt tot de stedelijke ontwikkeling buiten het bestaand stedelijk gebied. Het is de vraag of deze tekstwijziging in de praktijk tot een wezenlijk andere beoordeling gaat leiden. Zo zal voor iedere nieuwe Stedelijke Ontwikkeling nog steeds de behoefte moeten worden onderbouwd en de vraag hoe dat moet gebeuren - welk marktsegment, welke regio, welk tijdvak, welk bestaande plancapaciteit – lijkt met deze wijziging niet anders te worden
Verkoop rijksvastgoed
In Breda heeft het Rijksvastgoedbedrijf diverse panden en terreinen in bezit (waaronder de penitentiaire inrichting De Boschpoort (de Koepel). In samenwerking met de Gemeente Breda wordt naar nieuwe invullingen gezocht. Het afgelopen jaar is de voormalige Marechaussekazerne aan de Dr. Batenburglaan verkocht. Het gerechtsgebouw aan de Sluissingel wordt naar verwachting medio 2018 overgedragen aan de Gemeente Breda als het gerechtsgebouw binnen het Stationskwartier in gebruik is genomen.
Sinds 27 december 2017 is de procedure van het afstoten van vastgoed door het Rijk gewijzigd. De zogeheten reallocatieprocedure geeft organisaties een voorkeurspositie (waaronder gemeenten) alleen als zij het betreffende onroerend goed willen aankopen met het oog op herbestemming in de publieke sfeer. De nadere beleidsregels omtrent wat wel en niet onder ‘het opnieuw een bestemming geven in de publieke sfeer’ moeten worden verstaan zijn ten tijde van dit MPG nog niet gepubliceerd.
Vastgoedinformatiesysteem
De Bredase vastgoedmarktmonitor volgt de ontwikkelingen op de vastgoedmarkt. Onderdeel van de Bredase Vastgoedmarktmonitor is de Early Warner Set.
De Early Warner Set is opgebouwd uit indicatoren die marktontwikkelingen volgen op het gebied van vastgoed, bedrijven (vestigingen) en werkgelegenheid. De indicatoren welke gevolgd worden zijn: samenstelling van de vastgoedvoorraad, waarde ontwikkelingen, leegstand, aanbod, opname, vestigingen en werkgelegenheid. Door deze indicatoren in relatie tot elkaar te interpreteren kan adequaat ingespeeld worden op trends en ontwikkelingen. De Early Warner Set kan in een vroeg stadium signaleren dat de situatie op bijvoorbeeld een werklocatie aan het veranderen is en dat ingrijpen nodig is.
De ontsluiting van de gegevens vindt plaats via een Excel bestand. In dit Exel bestand komt de data uit de bronbestanden handmatig samen (bron voor de gegevens over de voorraad en leegstand is de WOZ Basisregistratie en de bron voor de gegevens over vestigingen en werkgelegenheid is het Vestgingenregister van O&I). Een standaard format per werklocatie is gemaakt en deze wordt middels draaitabellen en verwijzingen gevuld.
Een aantal van de indicatoren is opgenomen in GEOWEB en worden geaggregeerd op werklocatieniveau weergegeven. De indicatoren die voor de werklocaties nu beschikbaar zijn in GEOWEB zijn: samenstelling van de voorraad, leegstand, vestigingen en werkgelegenheid.
Op dit moment wordt gewerkt aan een datawarehouse. Dit datawarehouse staat in contact met de bron bestanden en hierin komen de brongegevens rechtstreeks samen, Vanuit het datawarehouse kunnen de indicatoren rechtstreeks ontsloten worden en presentabel worden gemaakt in bijvoorbeeld Geoweb. Dit datawarehouse is medio 2018 operationeel.
Wijzigingen en verbeterpunten
Het vorige MPG is in het najaar van 2016 opgesteld. Tot nu toe verscheen het MPG gelijktijdig met de begroting. Hierdoor konden de aanbevelingen en actiepunten die hieruit voortvloeiden niet meer meegenomen worden in de begroting. Door aan te sluiten op het jaarverslag, sluit het MPG, dat vooral een informerende en geen kaderstellende functie heeft, beter aan op P&C cyclus en kan daardoor ook bij de voorjaarsnota een rol spelen.
Opbouw en leeswijzer
Na deze inleiding wordt het onderdeel ‘wonen’ besproken. Onder ‘werken’ komen de onderdelen bedrijventerrein, kantoren, detailhandel, leisure, toerisme en de hotelmarkt aan bod. Onder maatschappelijke voorzieningen komen zorg, onderwijs, gemeentelijk vastgoed en religieus vastgoed aan de orde. Voor al deze onderdelen is de peildatum 1 januari 2018. Daar waar nog geen informatie op deze peildatum beschikbaar was, is de meest recente informatie gebruikt. Het onderdeel financiën bevat de stand van zaken van de grondexploitaties en de voorraad panden en gronden. Het laatste onderdeel bevat informatie over de risico’s van actief en faciliterend grondbeleid. De informatie van deze onderdelen zijn gelijk aan de cijfers waarover in het jaarverslag 2017 verantwoording wordt afgelegd.
In het document vindt u links naar de belangrijkste achterliggende beleidsdocumenten, bijvoorbeeld de Structuurvisie Breda 2030. Deze zijn gekleurd weergegeven met onderstreping.